آرشیو آذر ماه 1402

درسال‌های اخیر سازمان امور مالیاتی بطور مستمر درحال پیگیری و پایش حساب‌های بانکیست تا موارد مشکوک را کشف نماید. نحوه کشف و بررسی آن حساب‌ها را در مقاله رسیدگی به تراکنش‌های بانکی توضیح داده ایم. با فرض اینکه هیچ حساب بانکی برای فعالیت غیررسمی شما گزارش نشده باشد، ممیز مالیاتی بطور مستقیم این حساب‌هارا زیر نظر دارد:

• حساب‌های بانکی متصل به کارتخوان
• حساب‌های بانکی که به درگاه‌های پرداخت اینترنتی متصل نموده‌اید.
• شماره شبا که در هنگام ثبت پرونده مالیاتی، به سازمان اعلام نموده‌اید.

در بسیاری از موارد تمام این موارد یک حساب هستند. این نکته مهم را هم در نظر بگیرید که اگر کارتخوان بنگاه معاملات خودرو و نمایشگاه اتومبیل به نام شخص دیگریست، از نظر قانونی صاحب تراکنش‌هاست و باید مالیات بپردازد.

مسئله بسیار مهم دیگر تطابق عنوان کارتخوان شما با فعالیت شماست. اعداد و مبالغ مربوط به هر شغل با ضریب و شرایط متفاوتی حساب می‌گردند. از طرف دیگر در بسیاری از موارد و فروشگاه‌ها تمام تراکنش‌های ورودی با قطعیت بیشتری فروش در نظر گرفته‌ می‌شود. در بسیاری از موارد اینکار باعث مالیات بیشتری برای نمایشگاه‌های خرید و فروش خودرو و اتومبیل می‌گردد. همچنین ریسک اینکار بعنوان یک جرم مالیاتی بسیار بالاست و دستاوردی نیز ندارد.

قانونگذار تمام افرادی را که در مرز‌های ایران درآمدی کسب می‌کنند را موظف به اظهار درآمد نموده است. پس از نظر اداره مالیات شخصی که یک بنگاه اتومبیل بزرگ دارد با کارمندی که عصر‌ها دو یا سه ساعت در بنگاه دوستی می‌نشیند و هر فصل نهایتا سه یا چهار خودرو معامله می‌کند، تفاوتی ندارد. اشخاص قانونا موظف هستند درآمد خود را در خردادماه ذیل پرونده مالیاتی متناسب با آن شغل، به دولت اعلام نمایند.

در مورد صاحبان نمایشگاه اتومبیل و کسانیکه پروانه کسب یا کارتخوان محل خرید و فروش خودرو به نام آنهاست، تکالیف مالیاتی بسیار مشخص رو روشن هستند. نمایشگاه داران خودرو باید پرونده متناسب با حجم فعالیت خود را در اداره دارایی افتتاح نمایند. ضرورت این موضوع زمانیکه پروانه کسب و یا کارتخوانی تحت نام شما ثبت شده‌است، بسیار بیشتر می‌گردد.

کاهش عدد مالیات بسیار آسان است و می‌توان با پیاده‌سازی یک نظم مختصر حسابداری خود را برای ارائه اظهارنامه دقیق و دفاع از آن در صورت نیاز آماده نمود.

مالیات نمایشگاه داران اتومبیل و فعالان خرید و فروش خودرو که از مودیان آسیب پذیر هستند، بسیار پرچالش است. حجم تراکنش و سرعت انتقال پول در این بنگاه‌ها و معاملات عموما بسیار بالاست. همچنین برای صرفجویی و کاهش هزینه‌ها، عموما نقل و انتقال با اسناد مثبته انجام نمی‌گیرد. مشکل دیگر این صنف نیز پراکنده بودن قوانین مالیاتی مربوط به آنها در فصول مختلف قانون است.

بخش زیادی از مالیات نمایشگاه داران اتومبیل و دلالان خودرو به دلیل ناآگاهی آنها از قوانین مالیاتی است. البته گاهی ثبت نکردن رسمی یا غیر رسمی معاملات و همچین رعایت نکردن نکات مربوط به تراکنش‌های بانکی دفاع از آنها را در اعتراض به مالیات دشوار می‌کند. در ادامه قوانین مالیاتی خاص این صنف و راه‌های مناسب برای کاهش مالیات نمایشگاه داران خودرو و دلالان اتومبیل خواهیم نگاشت.

در ابتدای امر توجه داشته باشید که خرید و فروش اتومبیل و فعالیت‌های مرتبط، ذیل حداقل یکی از این موارد مشمول مالیات خواهند بود:

• مالیات نقل و انتقال خودرو: مالیات مقطوعی که در حال حاضر در زمان تعویض پلاک از فروشنده اخذ می‌گردد. این مبلغ درصد ثابتی از ارزش روز خودروست.
• مالیات بر خودرو‌‌های لوکس: این مبلغ نیز یک مالیات مقطوع بحساب می‌آید. هرساله در احکام مالیاتی بودجه جزئیات این مالیات مشخص می‌شوند.
• تکالیف مالیات مشاغل صاحب نمایشگاه خودرو و بنگاه معاملات اتومبیل: این افراد نیز مانند سایر اشخاص حقیقی و حقوقی صاحب کسب و کار هستند. مجوز بنام آنهاست و با توجه به شرایط و حجم فعالیت مشمول مالیات مشاغل هستند.
• مالیات دلالان خودرو: این اشخاص مجوز کسب و کار ندارند اما از محل معامله خودرو در بنگاه‌ها و نمایشگاه‌های خودرو سود دریافت می‌کنند. برخی نیز اقدام به خرید خورد‌های تصادفی کرده و آنها را پس از تعمیر بفروش می‌رسانند.

اگر با خودرو سروکار دارید قطعا حداقل مشمول یکی از موارد زیر هستید: مالیات نقل و انتقال خودرو: مالیات مقطوعی که در حال حاضر در زمان تعویض پلاک از فروشنده اخذ می‌گردد. این مبلغ درصد ثابتی از ارزش روز خودروست. مالیات بر خودرو‌‌های لوکس: این مبلغ نیز یک مالیات مقطوع بحساب می‌آید. هرساله در احکام مالیاتی بودجه جزئیات این مالیات مشخص می‌شوند. تکالیف مالیات مشاغل صاحب نمایشگاه خودرو و بنگاه معاملات اتوموبیل: این افراد نیز مانند سایر اشخاص حقیقی و حقوقی صاحب کسب و کار هستند. مجوز بنام آنهاست و با توجه به شرایط و حجم فعالیت مشمول مالیات مشاغل هستند. مالیات دلالان خودرو: این اشخاص مجوز کسب و کار ندارند اما از محل معامله خودرو در بنگاه‌ها و نمایشگاه‌های خودرو سود دریافت می‌کنند. برخی نیز اقدام به خرید خورد‌های تصادفی کرده و آنها را پس از تعمیر بفروش می‌رسانند.

آنچه به عنوان مالیات کارت به کارت در رسانه‌ها بیان می‌شود بخشی از رویه سازمان امور مالیاتیست. آنها در صدد کشف درآمد مخفی مودیان هستند و به همین دلیل رد پول را می‌جویند. اینکه بانک‌ها و اداره دارایی به تراکنش‌ها دسترسی دارند و مشکوک‌ها را دستچین می‌کنند در عمل بسیادگی گفتار نیست.

آنها با تعداد زیادی داده طرف هستند و که در نگاه اول سوزنی در انبار کاه است. با اینحال آنچه در سال‌های اخیر سازمان امور مالیاتی را در تشخیص درآمد موفق نموده استفاده از الگوریتم‌ها و پیاده سازی فیلتر‌های کارامدتر از گذشته‌است.

دراین مصاحبه نیز آقای بکنظر می‌گوید الگوریتم‌ها بطورجدی درحال بروزرسانی هستند. بگفته او بانک مرکزی در تلاش است تا ب بتواند از طریق شناسایی رفتار‌های مشکوک تجاری که به وسیله تراکنش‌هایی که در بستر کارت به کارت صورت می‌گیرد، مانع از فرار مالیاتی برخی مودیان متخلف شود.

او در این مصاحبه به صراحت بیان نموده است که هنوز الگوی مشخصی از فرار مالیات با کارت به کارت بدست نیامده‌است و در صورت ایجاد نیز قصد افشای آن را ندارد زیرا رفتار مودیان پس از آن قطعا تغییر خواهد نمود. با اینحال در ادامه مصاحبه مواردی مانند حجم نقل و انتقال مبالغ، تعداد تراکنش‌ها را در این الگوریتم موثر دانسته است.

اجازه دهید خیالتان را راحت کنم. آیا قرار است از هر کارت به کارت مبلغی بعنوان مالیات علی الحساب کسر شود تا شما خردادماه در راهرو‌های اداره دارایی درآمد نبودن آنها را اثبات و وجه را پس بگیرید؟ خیر و سازمان امور مالیاتی فعلا چنین قصدی ندارد. آنچه هم اکنون کسر می‌گردد کارمزد تراکنش ‌است. این کارمزد قبلا نیز وجود داشت اما ما آن را نمی‌پرداختیم. بانک مرکزی -اگر اشتباه نکنم- از اواسط بهار 1402 تصمیم گرفت آنرا بجای بانک، از مشتری بانک بگیرد و این مبلغ هیچ ربطی به اداره دارایی ندارد.

پس آیا چیزی برای نگرانی وجود ندارد؟ پاسخ این سوال به این برمیگردد که شما کدام سمت ماجرا ایستاده‌اید. اگر قبول دارید که هرکس بابت درآمدی که در محدوده حکومت هر دولتی کسب می‌کند، باید برای تامین مخارج عمومی آن سرزمین به دولت مالیات پرداخت کند و خود نیز با مشخص نمودن حساب و کتاب بدون مشکل و ریسک، مالیات می‌پردازید خیر. اما اگر درآمد خود را بجای حساب تجاری وارد حساب همسر، فرزندان، والدین و … می‌کنید، احتمالا امسال ریسک ایجاد دردسر برای شما بیشتر شود.

حدود 20 سال پیش پرداخت مالیات بسیار ساده بود. شما درآمدی را ابراز میکردید و اداره دارایی تقریبا راهی جز قبول آن نداشت. آنها هیچ ابزار خاصی برای تشخیص درآمد افراد جز همان درصد سود فعالیت و مالیات علی الراس نداشتند.

اکنون اما همه چیز بسیار فرق کرده است. درحال حاضر ماموران مالیاتی با وارد کردن کد ملی به دریایی از اطلاعات دسترسی دارند. این ماجرا در دیماه امسال و با سراسری شدن سامانه مودیان بیشتر می‌گردد. در انتها نیز تغییری که قانون مالیات بر عایدی سرمایه در قانون مالیات مستقیم ایجاد می‌کند اکثر حیاط‌های خلوت و راه‌های فرار و کتمان بسته می‌شوند.

افراد علی الخصوص در سال‌های اول پس از بازنشستگی تمایلی به استراحت در خانه ندارند. آنها به محیط کار و نبرد روزانه عادت نموده‌اند. مسائل معیشتی نیز یکی از مهمترین دلایل کار در دوران بازنشستگیست. بازنشستگی اکثر افراد با دانشجو شدن فرزندان همزمان می‌گردد و مخارج جدید و بی پایان از راه می‌رسند.

از آنجایی که حقوق و مستمری بازنشستگان درآمد مشمول مالیات نیست، سازمان امور مالیاتی شخص بازنشسته را همچون شخصی بدون درآمد درنظر می‌گیرد. او موظف است بدون درنظر گرفتن مبلغ دریافتی از سازمان‌ها و صندوق‌های بازنشستگی، تکالیف مالیاتی شغل خود را انجام دهد.

بسیاری از افراد در طول دوران کار املاکی را خریده‌اند. حال در دوران بازنشستگی نیز همچون گذشته باید تیرماه هرسال اظهارنامه اجاره املاک را تحویل سازمان دهند. اگر مغازه‌ای دارند، باید همچون گذشته مالیات آن را بر اساس فروش پرداخت نمایند و … .

همانطور که گفتیم تکالیف مالیاتی بازنشستگان تغییری با قبل ندارد. با اینحال یک امتیاز مالیاتی بسیار مهم پس از بازنشستگی برای افراد ایجاد می‌گردد. بازنشستگان می‌توانند از معافیت ماده 84 و ماده 101 استفاده نمایند.

اجازه دهید مسئله درآمد دوم مالیات بازنشستگان را بسیار ساده کنیم. براساس ماده 84 قانون مالیات مستقیم، دولت هرسال بخشی از حقوق کارمندان را از مالیات معاف می‌کند. به عنوان مثال در سال 1402 این رقم سالانه 120 میلیون تومان است. یعنی اگر شما در سال 150 میلیون تومان حقوق دریافت نمایید، تنها 30 میلیون تومان آن مشمول مالیات است.

ماده 101 قانون مالیات مستقیم، مشاغل آزاد نیز مشمول این معافیت نموده‌است. این سقف معافیت به نوعی برای کل درآمد شماست. درواقع هر ایرانی در سال 1402 تا میزان سالانه 120 میلیون تومان معافیت مالیاتی دارد و تنها در یک شغل می‌تواند از آن استفاده نماید.

مثال از معافیت مالیاتی بازنشستگان

کارمندی را درنظر بگیرید که همزمان یک بنگاه معاملات اتومبیل دارد. هنگامی‌که کارفرما حقوق او را پرداخت می‌نماید، مالیات بر حقوش را نیز محاسبه و پرداخت می‌کند. در این هنگام است که معافیت او برای شغل کارمندیش استفاده می‌شود و در هنگام اظهارنامه شغل دوم (نمایشگاه اتوموبیل) دیگر معافیتی ندارد.

پس از بازنشستگی مالیات این موضوع برای بازنشستگان تغییر می‌کند. بازنشسته داستان ما هنوز هم دو منبع درآمد دارد. با اینحال از آنجایی که یکی از آنها (حقوق و مستمری بازنشستگی) از نظر مالیاتی درآمد محسوب نمی‌گردد، می‌تواند تا سالانه 120 میلیون تومان از درآمد نمایشگاه اتومبیلش را از مالیات محفوظ کند.

این موضوع در مورد مالیات اجاره املاک، درآمد‌های مشاوره، اشتغال در شرکت‌های دیگر و هرنوع درآمد مشمول مالیات برای بازنشستگان صدق می‌کند.

قبل از آغاز مباحث این نکته را درنظر داشته باشید که برای مشاغل زیر هنوز هیچ تکلیف ارزش افزوده‌ای مشخص نشده‌است:

• جگرکی
• بریانی
• آش و حلیم
• ساندویچ
• فست فود
• اغذیه
• پیتزافروشی 

مالیات ارزش افزوده را بعنوان مالیات مصرف کننده بیاد داشته باشید. برای اینکه بتوانید آن را در محاسبات دقیق اعمال نمایید، تصور کنید که هر شخص باید بابت هر خرید و مصرف 9درصد بیشتر و بعنوان مالیات بپردازد.

زمانیکه رستوران شما مشمول مالیات بر ارزش افزوده می‌شود، یعنی مشتریان در قبال خرید هر 1000 تومان از شما، باید در کنار پرداخت آن 90 تومان هم اضافه بعنوان مالیات بر ارزش افزوده بپردازند. این 90 تومان اما متعلق به دولت بوده و دست شما امانت است. شما نیز موظفید این 9 درصد‌ها را جمع نموده و در پایان هر فصل به دولت بدهید. درواقع مشمولین ارزش افزوده پس از پایان هر فصل 15 روز فرصت برای تسلیم اظهارنامه و پرداخت براساس آن دارند.

از آنجایی که شغل ما مشمول ارزش افزوده است، باید از هرفروش 9 درصد بیشتر بعنوان ارزش افزوده دریافت و به دولت تسلیم نماییم. در اظهارنامه آنلاین ارزش افزوده، جای خالی برای وارد کردن فروش مشمول ما در نظر گرفته شده‌است. با وارد کردن میزان فروش، سیستم بصورت خودکار 9 درصد آن را محاسبه می‌نماید.

اما این ماجرا یک بعد دیگر نیز دارد. رستوران ما نیز یک مصرف کننده است. ما روزانه چیز‌های زیادی می‌خریم یا از خدماتی استفاده می‌کنیم که مشمول قانون ارزش افزوده هستند. این خرید‌ها ممکن است دارایی ثابت یا جاری ما باشند.

البته در رستوران‌ها و فست فود ما از موادی مانند برنج یا گوشت استفاده می‌کنیم که در مواردی مشمول ارزش افزوده نیستند. با اینحال باید در هردوره میزان عددی که بابت ارزش افزوده به دیگر فروشندگان پرداخت نموده‌ایم را ثبت و فاکتور قابل قبولی برای آن از فروشنده بگیریم. مجموع این خرید‌های رستوران و فست فود را نیز در اظهارنامه ارزش افزوده وارد میکنیم. سیستم بصورت خودکار 9درصد آن را محاسبه نموده و آن را بعنوان اعتبار مالیاتی ما ذخیره می‌کند.

مبلغ نهایی مالیات بر ارزش افزوده رستوران ما تفاوت ارزش افزوده ایست که پرداخت و دریافت نموده‌ایم.

لطفا سوالات و تجربیات خود را در مورد مالیات رستوران و فست فود برای ما بنویسید و در فرصتی کوتاه منتظر پاسخ آنها باشید.